Ponowoczesny romantyzm jako nurt ideowy określający horyzonty współczesnego człowieczeństwa

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem analizy jest konceptualne zarysowanie modelów człowieczeństwa przy­szłości. W zamierzeniach artykułu mieści się również przedstawienie refleksji nad kondycją współ­czesnego człowieka w kulturowym kontekście ponowoczesności. Kontekst ten dla celów niniejszej pracy zostanie określony mianem ponowoczesnego romantyzmu.

NARZĘDZIA I METODY BADAWCZE: Przedmiotem diagnozy jest model człowieczeństwa ufor­mowany na podstawie „aksjologicznych antynomii współczesności”. Pozwalają one kulturę po­nowoczesności zestawić ze wzorcami typowymi dla XIX-wiecznego romantyzmu. W rezultacie człowieczeństwo da się opisać poprzez wewnętrzne napięcia, które wyznaczają terminy: tymcza­sowość – nieśmiertelność, samorealizacja – poświęcenie; konsumpcja – praca; vita activa – vita contemplativa. Praca ma charakter socjologicznej analizy teoretycznej. Jej celom służy metodologia „postmodernistycznej nauki”. Przez to też narzędziem diagnozy stanie się metafora oraz kategoria archetypu, pozwalająca ostatecznie dookreślać horyzonty człowieczeństwa.

PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech części. W pierwszej z nich wprowadzona zostaje metafora labiryntu – podstawowe narzędzie poznania i diagnostyki. Pozwoli ona wyeksponować podstawę napięcia w konstrukcji człowieka i odnaleźć wiodącą narrację kształtującą współczesne człowieczeństwo. Jest nią ponowoczesny romantyzm. Identyfikacja odmian i cech narracji ponowo­czesnego romantyzmu to drugi etap pracy. Legitymizuje on zastosowanie w kolejnej już – trzeciej części – kategorii archetypu. Pojęcie to umożliwi wskazanie ukrytych w narracji ponowoczesnego romantyzmu wzorów człowieczeństwa.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Podstawowym wynikiem analizy są modele ponowoczesne­go człowieczeństwa zapisane w archetypach Prometeusza, Orfeusza, Ikara i Narcyza. Ich szcze­gółowa diagnostyka pozwala wskazać podstawowe nurty formacyjne człowieczeństwa, takie jak: transhumnaizm, indywidualizm i imaginaryzm. Jednocześnie umożliwia identyfikację ograniczeń każdego modelu i wskazanie związanych z nimi zagrożeń.

WNIOSKI, INNWACJE, REKOMENDACJE: Ostateczne wnioski i rekomendacje wiążą się z ana­lizą ponowoczesnego romantyzmu. Nurt ten daje się opisać w dwóch formach: ideacyjnej i zwul­garyzowanej – przepracowanej przez kulturę popularną. Pierwsza z wymienionych określa szansę formującego się na jej podstawie modelu, a druga eksponuje zagrożenia.