Macierzyństwo w świetle korespondencji Karoliny Teresy z Radziwiłłów Jabłonowskiej do matki Anny z Sanguszków Radziwiłłowej
Abstract
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest omówienie procesu wychowania szlacheckich dzieci i wskazanie najważniejszy etapów ich rozwoju i źródeł wiedzy, którymi posiłkowano się, kierując rozwojem najmłodszych. Jako egzemplifikację wykorzystano korespondencję Karoliny Teresy z Radziwiłłów 1. voto Sapieżyny 2. voto Jabłonowskiej (zm. 1765).
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zachowana korespondencja stanowi wyjątkowe i – co najistotniejsze – rzadkie źródło, pozwalające poddać analizie sposoby przygotowywania się do narodzin kolejnych dzieci i opieki nad nimi, proces wychowania, troskę o zdrowie, a także radzenie sobie z bólem i niemocą po stracie najmłodszych członków rodziny. Artykuł oparty jest na analizie wskazanej korespondencji i zestawieniu jej z dotychczasowymi ustaleniami badawczymi dotyczącymi procesu wychowania w epoce nowożytnej.
PROCES WYWODU: Zachowana korespondencja ujęta została w układzie problemowym, począwszy od wskazania największych obaw związanych z macierzyństwem, poprzez najistotniejsze
działania podejmowane w celu ochrony i wychowania dzieci, po ujęcie zagadnienia śmierci nieletnich w szlacheckim domu.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zachowany materiał źródłowy stanowi wyjątkowy przykład tak skrupulatnej, pełnej i wieloaspektowej relacji dotyczącej osiemnastowiecznego macierzyństwa. Daje on możliwość prześledzenia elementów związanych z założeniem i utrzymaniem rodziny – od relacji
dotyczących kolejnych okresów ciąży, po narodziny dzieci i pierwsze lata ich rozwoju, ujawnia też niepokoje, z którymi radzić musiała sobie młoda matka, i wskazuje na newralgiczne okresy rozwoju dzieci.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zaprezentowany materiał źródłowy pozwala na szerokie ujęcie przedstawionego zjawiska. Przeprowadzone badania pogłębiają wiedzę o specyfice rodziny osiemnastowiecznej, a przede wszystkim o kwestii dojrzewania i wychowania dzieci widzianej z matczynej perspektywy. Dają również szerokie możliwości do dalszych analiz porównawczych.
References
Bibliografia
Źródła Rękopiśmienne:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Archiwum Radziwiłłów dział V, nr 13898, część I, II, III, IV, V, VI
Starodruki:
Jabłonowska A., Ustawy Powszechne Dla Dobr Moich Rządcow: Podług Exemplarza drukowanego przeszłego roku w Siemiatyczach za rozkazem J. O. Xiężny Jabłonowskiey, Woiewodziny Bracławskiey. T 1-7, Siemiatycze 1783–1785.
Jabłonowska A., Porządek robot miesięcznych ogrodnika na cały rok wypisany y na miesiące podzielony, Siemiatycze 1786.
Opracowania:
Bartoszewicz J. (1881). Anna z Sapiehów Jabłonowska. Studia historyczne i literackie. 3, s. 335-345.
Berger- Mayerowa J. (1962 - 1964). Anna Jabłonowska. W: Polski Słownik Biograficzny, X, z. 45, Wrocław- Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk.
Bergerówna J., (1936). Księżna Pani na Kocku i Siemiatyczach: działalność gospodarcza i społeczna Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, Lwów: Towarzystwo Naukowe.
Chorobińska- Misztal A., (1968). Siemiatycze jako ośrodek eksperymentów gospodarczych, społecznych i kulturalnych w II połowie XVIII wieku, Katowice: Praca doktorska. Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Humanistyczny.
Chrobińska-Misztal A., (1978). Z dziejów Siemiatycz drugiej połowy XVIII wieku: działalność reformatorska Anny Jabłonowskiej, Białystok; Białostockie Towarzystwo Naukowe.
Ciupińska B., Ryś J., (2011). Rodzina szlachecka jako miejsce wychowania i szkolenia wojskowego w okresie staropolskim, Wychowanie w Rodzinie, 1, 39-51.
Delimata- Proch M., (2015). Ciąża, poród oraz połóg w świetle polskich ksiąg cudów i łask (od średniowiecza do XVIII w.). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63 (3), 433-449.
Gałaj-Dempniak R., (2010). Choroba i śmierć szlachty w świetle pamiętników i utworów literackich okresu XVI-XVII wieku. W: D. K. Chojecki, E. Włodarczyk (red. ) Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII-XXI wieku, (ss. 69-93). Warszawa: DiG.
Holt M. P. (1984). Patterns of Clientèle and Economic Opportunity at Court during the Wars of Religion: The Household of François, Duke of Anjou. French Historical Studies. 13, (3), s. 305-322.
Jakuboszczak A., (2014). Matka–córka–siostra. O prywatności i intymności w kobiecych relacjach w świetle korespondencji wielkopolskich rodzin szlacheckich. W: Kostkiewicz T. (red.) Publiczne, prywatne intymne w kulturze XVIII wieku (ss. 147-160), Wrocław: Wydawnictwo UE.
Kabacińska-Łuczak K. (2012). Codzienność dziecięca w świetle wybranych pamiętników osiemnastowiecznych. W: Kula E., Pękowska M. (red.), Virginibus puerisque, T. 2 Z zagadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII-XX wieku (ss. 249-266). Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Kabacińska-Łuczak K., (2009). Kłopoty w wychowaniu małych dzieci w świetle wybranych pamiętników osiemnastowiecznych. W: Cywińska M. (red) Sytuacje trudne w życiu dziecka (ss. 121-134) Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kalas R.J., (1992). Marriage, Clientage, Office Holding, and the Advancement of the Early Modern French Nobility: the Noailles Family of Limousin. The Sixteenth Century Journal. 27, (2) s. 365-383.
Karkucińska W., (2000). Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676–1746). Działalność gospodarcza i mecenat. Warszawa: Semper.
Kettering S., (1989). Patronage and Kinship in Early Modern France. French Historical Studies.. 16, (2), s. 408-435.
Kicińska U., (2013). Wzorzec szlachcianki w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku, Warszawa: DiG.
Konarski K., (1918). Anna Jabłonowska reformatorka życia społecznego w Polsce w XVIII w., Warszawa: Biblioteka Historyczna.
Lanza J. M., (2008). After father's death: Authority and conflict in the eighteenth-century French household. The History of the Family. 13, s. 71-84.
Liedke M., (2008). Strategie małżeńskie magnaterii w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie wczesnonowożytnej. Problemy badawcze. W: Kuklo C. (red.), Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze (ss. 59-74), Warszawa: DiG.
Lubamersky L., (1999). Women and Political Patronage in the Politics of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The Polish Review, 44, (3) s. 259-275.
Lubczyński M., (2008). Małżeństwa Wielopolskich w drugiej połowie XVII wieku i ich wpływ na pozycję społeczno-majątkową rodziny. W: Kuklo C., (red.) Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze (ss. 107-137). Warszawa: DiG.
Łukasiewicz D., (1995) Wojna kobiet. Śmierć kobiet i dzieci w XVIII–XIX wieku. W: Miluska J, Pakszys E., (red.) Humanistyka i płeć, t. 1: Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Markiewicz M., (2004). Badania mentalności na podstawie korespondencji czasów saskich. W: Rok B., Wolański F., (red.) Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji, Wrocław 23–24 października 2004. Prace Historyczne 36, (ss. 181-194). Wrocław: Instytut Historyczny
Uniwersytetu Wrocławskiego;Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii.
Mroczek K., (1978). Tytulatura w korespondencji staropolskiej jako problem stosunku między nadawcą a odbiorcą. Pamiętnik Literacki, 2, s. 127–148.
Muszyńska A., (2013). Zosia Sieniawska (1699—1771) w listach do ojca. Wieki Stare i Nowe. 5(10), s. 39-48.
Orzeł J., (2011). Edukacja szlachcica – ideały i postulaty w staropolskim piśmiennictwie pedagogicznym. Kultura i Edukacja. 2, s. 60–75.
Penkała A., (2016). Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, Kraków: LIBRON.
Pielas J., (2001). Społeczne i majątkowe aspekty małżeństw w rodzinie zamożnej szlachty w XVII w. na przykładzie Oleśnickich herbu Dębno. W: Suchojad H., (red.) Wesela, chrzciny, pogrzeby. Kultura życia i śmierci (ss. 127-136), Warszawa: Semper.
Popiołek B., (1998). Na marginesie ważnych spraw, Listy kobiece epoki saskiej W: Jamrożek W., Żołądź- Strzelczyk D., (red.) Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, (ss. 89 – 102). Poznań: Wydawnictwo UAM.
Popiołek B., (2001). Za szczęście de mariée być liczą…” – małżeńskie dole i niedole w epoce saskiej. W: Lesniak F., (red.) Podróże po historii. Studia z dziejów kultury i polityki europejskiej ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grzybowskiemu, (ss. 256-267), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie.
Popiołek B., (2007). Małżeńskie perypetie Sapiehów w czasach saskich. W: Stępnik K. (red.) Sapiehowie epoki Kodnia i Krasiczyna, (ss. 405–411). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Popiołek B., (2008). Przyjaciel domowy, Żona moja najmilsza…” – wizerunek kobiety w świetle staropolskich testamentów z XVII i XVIII wieku W: Maciejewska I., Stasiewicz K., (red.) Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie (ss. 282-293). Olsztyn: Littera.
Popiołek B., (2008). Rodzina szlachecka w świetle testamentów z XVII i XVIII wieku W: Kuklo C., (red.) Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, (ss. 139-152). Warszawa: DiG.
Popiołek B., Chłosta-Sikorska A., Gadocha M. (red), (2018). Dom, codzienność i święto Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Popiołek B., Chłosta-Sikorska A., Gadocha M. (red), (2018). Dom, codzienność i święto. Przestrzeń domowa – ludzie i rzeczy. Studia historyczno-antropologiczne, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Rok B., (1991). Zagadnienie śmierci w kulturze Rzeczypospolitej czasów saskich, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Rok B., (1993). Zagadnienie śmierci w czasach nowożytnych — próba postawienia problematyki badawczej i charakterystyka źródeł. Medycyna Nowożytna: studia nad historią medycyny, 1 (1), s. 23–46.
Sioda T., Krawczyński M., Mamka i jej rola w ewolucji sposobów żywienia niemowląt. Część II, „Pediatria Polska”, 2012, t. 87, nr 2, s. 212-219.
Słaby A, (2013). Ojcostwo – relacje ojców i córek w świetle korespondencji okresu saskiego. W: Popiołek B., Chłosta-Sikorska A., Gadocha M., (red.) W kręgu rodziny epok dawnych: dzieciństwo (ss. 297-309). Warszawa DiG.
Wilczek-Karczewska M., (2011). Konflikty rodzinne na tle majątkowym w świetle wielkopolskich inwentarzy i testamentów z XVII wieku. Zarys problematyki. W: Karpiński A. (red.), Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 3, (ss. 149-169) Warszawa: DiG.
Wlaźlik B., (2008). Wychowanie dziewcząt w XVI i XVII w. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Pedagogika. 17, s. 199-209.
Żołądź – Strzelczyk D., (2010). Wokół ciąży, porodu i połogu w okresie staropolskim. Nowiny Lekarskie. 2, s. 98-107.
Żołądź-Strzelczyk D., (1994). Rodzina szlachecka jako środowisko wychowawcze (XVI–XVII w.) W: Jundziłł J., (red.) Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Materiały z konferencji naukowej Katedry Historii Wychowania – czerwiec 1993 (ss. 181-187), Bydgoszcz: Wydawnistwo Uczelniane WSP.
Żołądź-Strzelczyk D., (1998). „Jak rządzić mają rodzice córki swe”. Poglądy na wychowanie kobiet w XVI–XVIII wieku W: Jamrożek W., Żołądź-Strzelczyk D., (red.) Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze, (ss. 53-63) Poznań: Wydawnictwo UAM.
Żołądź-Strzelczyk D., (2010). Polska rodzina szlachecka XVI–XVIII w. i źródła jej oddziaływań wychowawczych W: Jakubiak K., Maliszewski T., (red.) Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku, (ss. 383–393). Kraków: Impuls.
Chrobińska-Misztal, A. (1978). Z dziejów Siemiatycz drugiej połowy XVIII wieku: działalność reformatorska
Anny Jabłonowskiej. Białystok: Białostockie Towarzystwo Naukowe.
Ciupińska, B. i Ryś, J. (2011). Rodzina szlachecka jako miejsce wychowania i szkolenia wojskowego w okresie staropolskim. Wychowanie w Rodzinie, 1, 39-51.
Delimata-Proch, M. (2015). Ciąża, poród oraz połóg w świetle polskich ksiąg cudów i łask (od średniowiecza do XVIII w.). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(3), 433-449.
Gałaj-Dempniak, R. (2010). Choroba i śmierć szlachty w świetle pamiętników i utworów literackich okresu XVI-XVII wieku. W: D.K. Chojecki i E. Włodarczyk (red.), Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII-XXI wieku. Warszawa: DiG, 69-93.
Holt, M.P. (1984). Patterns of Clientèle and Economic Opportunity at Court during the Wars of Religion: The Household of François, Duke of Anjou. French Historical Studies, 13(3), 305-322.
Jakuboszczak, A. (2014). Matka – córka – siostra. O prywatności i intymności w kobiecych relacjach
w świetle korespondencji wielkopolskich rodzin szlacheckich. W: T. Kostkiewicz (red.), Publiczne, prywatne, intymne w kulturze XVIII wieku. Wrocław: Wydawnictwo UE, 147-160.
Kabacińska-Łuczak, K. (2009). Kłopoty w wychowaniu małych dzieci w świetle wybranych pamiętników osiemnastowiecznych. W: M. Cywińska (red.). Sytuacje trudne w życiu dziecka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 121-134.
Kabacińska-Łuczak, K. (2012). Codzienność dziecięca w świetle wybranych pamiętników osiemnastowiecznych. W: E. Kula i M. Pękowska (red.), Virginibus puerisque. T. 2: Z zagadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII-XX wieku. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 249-266.
Kalas, R.J. (1992). Marriage, Clientage, Office Holding, and the Advancement of the Early Modern French Nobility: the Noailles Family of Limousin. The Sixteenth Century Journal, 27 (2), 365-383.
Karkucińska, W. (2000). Anna z Sanguszków Radziwiłłowa (1676-1746). Działalność gospodarcza
i mecenat. Warszawa: Semper.
Kettering, S. (1989). Patronage and Kinship in Early Modern France. French Historical Studies, 16(2), 408-435.
Kicińska, U. (2013). Wzorzec szlachcianki w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku. Warszawa: DiG.
Konarski, K. (1918). Anna Jabłonowska reformatorka życia społecznego w Polsce w XVIII w. Warszawa: Biblioteka Historyczna.
Lanza, J.M. (2008). After father’s death: Authority and conflict in the eighteenth-century French household. The History of the Family, 13, 71-84.
Liedke, M. (2008). Strategie małżeńskie magnaterii w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie wczesnonowożytnej. Problemy badawcze. W: C. Kuklo (red.), Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze. Warszawa: DiG, 59-74.
Lubamersky, L. (1999). Women and Political Patronage in the Politics of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The Polish Review, 44(3), 259-275.
Lubczyński, M. (2008). Małżeństwa Wielopolskich w drugiej połowie XVII wieku i ich wpływ na pozycję społeczno-majątkową rodziny. W: C. Kuklo (red.), Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze. Warszawa: DiG, 107-137.
Łukasiewicz, D. (1995). Wojna kobiet. Śmierć kobiet i dzieci w XVIII-XIX wieku. W: J. Miluska i E. Pakszys (red.), Humanistyka i płeć. T. 1: Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Markiewicz, M. (2004). Badania mentalności na podstawie korespondencji czasów saskich. W: B. Rok i F. Wolański (red.), Staropolski ogląd świata. Materiały z konferencji, Wrocław
-24 października 2004. Prace Historyczne 36. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu. Wrocławskiego, Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, 181-194.
Mroczek, K. (1978). Tytulatura w korespondencji staropolskiej jako problem stosunku między nadawcą a odbiorcą. Pamiętnik Literacki, 2, 127-148.
Muszyńska, A. (2013). Zosia Sieniawska (1699-1771) w listach do ojca. Wieki Stare i Nowe, 5(10), 39-48.
Orzeł, J. (2011). Edukacja szlachcica – ideały i postulaty w staropolskim piśmiennictwie pedagogicznym. Kultura i Edukacja, 2, 60-75.
Penkała, A. (2016). Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich. Kraków: Libron.
Pielas, J. (2001). Społeczne i majątkowe aspekty małżeństw w rodzinie zamożnej szlachty w XVII w. na przykładzie Oleśnickich herbu Dębno. W: H. Suchojad (red.), Wesela, chrzciny, pogrzeby. Kultura życia i śmierci. Warszawa: Semper, 127-136.
Popiołek, B. (1998). Na marginesie ważnych spraw, Listy kobiece epoki saskiej. W: W. Jamrożek i D. Żołądź-Strzelczyk (red.), Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej. Poznań: Wydawnictwo UAM, 89-102.
Popiołek, B. (2001). „Za szczęście de mariée być liczą…” – małżeńskie dole i niedole w epoce saskiej. W: F. Leśniak (red.), Podróże po historii. Studia z dziejów kultury i polityki europejskiej ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grzybowskiemu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii
Pedagogicznej w Krakowie, 256-267.
Popiołek, B. (2007). Małżeńskie perypetie Sapiehów w czasach saskich. W: K. Stępnik (red.), Sapiehowie epoki Kodnia i Krasiczyna. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 405-411.
Popiołek, B. (2008a). „Przyjaciel domowy, Żona moja najmilsza…” – wizerunek kobiety w świetle staropolskich testamentów z XVII i XVIII wieku. W: I. Maciejewska i K. Stasiewicz (red.), Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie. Olsztyn: Littera, 282-293.
Popiołek, B. (2008b). Rodzina szlachecka w świetle testamentów z XVII i XVIII wieku. W: C. Kuklo (red.), Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze. Warszawa: DiG, 139-152.
Popiołek, B., Chłosta-Sikorska, A. i Gadocha, M. (red.). (2018a). Dom, codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Popiołek, B., Chłosta-Sikorska, A. i Gadocha, M. (red.). (2018b). Dom, codzienność i święto. Przestrzeń domowa – ludzie i rzeczy. Studia historyczno-antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Rok, B. (1991). Zagadnienie śmierci w kulturze Rzeczypospolitej czasów saskich. Wrocław: Wydawnictwo
Uniwersytetu Wrocławskiego. Rok, B. (1993). Zagadnienie śmierci w czasach nowożytnych – próba postawienia problematyki badawczej i charakterystyka źródeł. Medycyna Nowożytna: studia nad historią medycyny,
(1), 23-46.
Sioda, T. i Krawczyński, M. (2012). Mamka i jej rola w ewolucji sposobów żywienia niemowląt. Część II. Pediatria Polska, t. 87, 2, 212-219.
Słaby, A. (2013). Ojcostwo – relacje ojców i córek w świetle korespondencji okresu saskiego. W: B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska i M. Gadocha (red.), W kręgu rodziny epok dawnych:
dzieciństwo. Warszawa: DiG, 297-309.
Wilczek-Karczewska, M. (2011). Konflikty rodzinne na tle majątkowym w świetle wielkopolskich inwentarzy i testamentów z XVII wieku. Zarys problematyki. W: A. Karpiński (red.), Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa. T. 3. Warszawa: DiG, 149-169.
Wlaźlik, B. (2008). Wychowanie dziewcząt w XVI i XVII w. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Seria: Pedagogika, 17, 199-209.
Żołądź-Strzelczyk, D. (1994). Rodzina szlachecka jako środowisko wychowawcze (XVI-XVII w.). W: J. Jundziłł (red.), Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX. Materiały z konferencji naukowej Katedry Historii Wychowania – czerwiec 1993. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 181-187.
Żołądź-Strzelczyk, D. (1998). „Jak rządzić mają rodzice córki swe”. Poglądy na wychowanie kobiet w XVI-XVIII wieku. W: W. Jamrożek i D. Żołądź-Strzelczyk (red.), Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze. Poznań: Wydawnictwo UAM, 53-63.
Żołądź-Strzelczyk, D. (2010a). Polska rodzina szlachecka XVI-XVIII w. i źródła jej oddziaływań wychowawczych. W: K. Jakubiak i T. Maliszewski (red.), Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku. Kraków: Impuls, 383-393.
Żołądź-Strzelczyk, D. (2010b). Wokół ciąży, porodu i połogu w okresie staropolskim. Nowiny Lekarskie, 2, 98-107.
Copyright (c) 2020 Anna Penkała
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-NC-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:
